Türkiyə xaricdə təhsil almaq istəyən tələbələrin ən çox seçdiyi ölkələrdən biridir. Türkiyədə təhsil alarkən bir çox tələbə iş tapmaqla maraqlanır. Bu məqalədə, Türkiyədə təhsil alan xarici tələbələr üçün iş tapmağa kömək edən məsləhətlərə nəzər salacağıq.
Türkiyədə Oxuyan Tələbələr Üçün İş İcazəsi
Türkiyədə təhsil alarkən işləmək üçün rəsmi iş icazəniz olmalıdır. İş icazəsinə fərdi qaydada tələbələr deyil, çalışacağı qurum/şirkət müraciət etməlidir. Yəni əvvəlcə Türkiyədə iş tapmalısınız, daha sonra həmin qurum və ya şirkət sizin üçün iş icazəsi üçün müraciət edə bilər.
Lakin aşağıdakı qaydalara diqqət edin:
- Bakalavr tələbələri yalnız universitetdə birinci ili bitirdikdən sonra iş icazəsi ala bilərlər.
- Bakalavr tələbələri yalnız part-time iş üçün iş icazəsi ala bilərlər.
- Bakalavr tələbələri yalnız universitet/kampus xaricində iş üçün iş icazəsi ala bilərlər.
- Magistratura tələbələri universitetdə oxuduqları ilk ildən başlayaraq iş icazəsi ala bilərlər.
- Magistratura tələbələri həm tam, həm də part-time iş üçün iş icazəsi ala bilərlər.
- Magistratura tələbələri yalnız universitet/kampus xaricində iş üçün iş icazəsi ala bilərlər.
Türkiyədə tələbə iş icazəsi üçün tələb olunan sənədlər aşağıdakılardır:
- İşəgötürən və əcnəbi arasında imzalanmış əmək müqaviləsi
- Təşkilatın ən son kapitalı və ortaqlıq strukturunu göstərən Türkiyə Ticarət Reyestrinin Qəzeti
- Vergi idarəsi tərəfindən təsdiq edilmiş son bir il üçün balans və mənfəət/zərər hesabatı.
- Tələbənin pasportunun surəti
- Tələbənin biometrik fotoşəkil
- Tələbə bileti
Lazımi məlumat və sənədlər işəgötürən və ya işəgötürənin səlahiyyət verdiyi şəxs tərəfindən elektron imza vasitəsilə elektron icazənin avtomatlaşdırılması sisteminə yüklənməlidir.
Türkiyədə Tələbə İşləri və Maaşları
Türkiyə dinamik iqtisadiyyatı ilə əcnəbi tələbələrə geniş iş imkanları təklif edir. Xarici tələbələrin işləyə biləcəyi bəzi iş imkanları aşağıda verilmişdir.
Qeyd: Maaş ortalamaları “LinkedIn” veb-saytlarından referans alınmışdır.
1. Müəllim
Əgər öyrəndiyiniz hər hansı dildə səlistsinizsə, dil kurslarında fərdi və ya təkbətək dərslər verməklə pul qazana bilərsiniz. İngilis, Alman və Fransız kimi dillərdə dərs deyə bilərsiniz.
- Ortalama maaş: 8,000 TL – 16,000 TL arası
2. Bələdçi
Türkiyənin turizm bölgələrində bələdçi kimi və ya turizm sənayesində müxtəlif vəzifələrdə işləyə bilərsiniz. Xüsusilə yay aylarında bu növ işlərə tələbat kifayət qədər yüksəkdir.
- Ortalama maaş: 10,000 TL – 15,000 TL arası
3. İT Mütəxəssisi
Əgər kompüter elmləri, proqramlaşdırma və ya digər texnologiya sahələrində biliyiniz varsa, İT şirkətlərində frilanser və ya təcrübəçi kimi iş tapa bilərsiniz.
- Ortalama maaş: 8,000 TL – 12,000 TL arası
4. Restoran İşçisi
Əgər xarici mətbəxə bələdsinizsə və ya türk mətbəxi ilə maraqlanırsınızsa, restoranlarda aşpaz köməkçisi, ofisiant və ya barista kimi işləyə bilərsiniz.
- Ortalama maaş: 10,000 TL – 20,000 TL arası
5. Akademik Asistan
Bəzi universitetlər beynəlxalq tələbələrə tələbə köməkçiləri və ya kitabxana köməkçiləri kimi akademik vəzifələrdə işləmək imkanı təklif edir.
- Ortalama maaş: 10,000 TL – 15,000 TL arası
6. Sərbəst fəaliyyət
Qrafik dizayn, tərcümə, proqram təminatı kimi bacarıqlarınız varsa, frilanser kimi işləyə bilərsiniz. Fiverr və Upwork kimi platformalarda iş elanları üçün müraciət edə bilərsiniz.
Türkiyədə xarici tələbələr üçün çoxlu iş imkanları var. Bununla belə, iş icazələri ilə bağlı qanuni prosedurlara riayət etmək və lazımi icazələri almaq vacibdir. Maraqlarınıza və qabiliyyətlərinizə uyğun olan işləri araşdırıb müraciət edərək özünüzə uyğun iş tapa bilərsiniz.
Türkiyədə İş Müraciətlərinizdə Nələrə Diqqət Etməlisiniz?
Türkiyədə tələbə işi üçün müraciət edərkən nəzərə alınmalı bəzi vacib məqamlar var. Aşağıda işəgötürənlərin nəzərə aldığı meyarları və nə edilməli olduğunu tapa bilərsiniz:
1. CV Hazırlanması
Türkcə CV: Türkiyədə iş üçün müraciət edərkən CV-nin türkcə olması vacibdir. CV-nizi türk biznes mədəniyyətinə uyğun yazmalısınız.
Şəkil: CV-də peşəkar şəkil olmalıdır. Fotonun aktual, aydın və iş mühitinə uyğun olduğundan əmin olun.
Təhsil və təcrübə məlumatı: Siz öz CV-nizdə təhsiliniz, iş təcrübəniz və sertifikatlarınız kimi məlumatları tam və başa düşülən şəkildə təqdim etməlisiniz.
Aktual CV: CV-nizi mütəmadi olaraq yeniləyin. CV-nizə yeni qazandığınız bacarıqları, sertifikatları və ya təcrübənizi əlavə etməklə onu daha cəlbedici edin.
2. Motivasiya məktubu
Güclü tərəflərinizi vurğulayın: Motivasiya məktubunuzda bacarıqlarınızı, nailiyyətlərinizi və niyə bu işə uyğun olduğunuzu vurğulayın.
Orijinal olun: Məktubunuzu iş elanına uyğun və orijinal şəkildə üçün hazırlayın. İşəgötürənin gözləntilərinə cavab verən bir motivasiya məktubu yazmalısınız.
3. İş Axtarışı
Şirkət haqqında məlumat toplayın: Müraciət etdiyiniz şirkət haqqında məlumat alın. Şirkətin missiyası, vizyonu və iş mədəniyyəti haqqında məlumat əldə edin.
İşin təsvirinə diqqət edin: İş elanında qeyd olunan vəzifə və öhdəlikləri diqqətlə oxuyun. CV-nizdə və əhatə məktubunuzda bu vəzifə və öhdəlikləri necə yerinə yetirdiyinizi vurğulayın.
4. Referanslar
Peşəkar Referanslar: CV-yə referanslarınızı daxil edin. Referanslarınızın etibarlı və peşəkar insanlar olduğundan əmin olun.
5. İşə Müraciət Prosesi
Əlaqə məlumatı: Müraciət edərkən dəqiq və tam əlaqə məlumatlarını təqdim edin. E-poçt və telefon nömrənizin aktiv olduğundan əmin olun.
Təqib: Müraciət etdikdən etdikdən sonra prosesin hansı mərhələdə olduğu ilə bağlı təqim e-poçtu yazın. İşəgötürən sizinlə əlaqə saxlasa, tez və peşəkarcasına cavab verin.
Türkiyədə iş üçün müraciət edərkən peşəkar və diqqətli olmaq və işəgötürənin gözləntilərini qarşılayacaq şəkildə özünü ifadə etmək vacibdir. CV və motivasiya məktubunuzun təsirli olması iş müraciətinizin müsbət nəticəsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müraciət etdiyiniz sektor və vəzifədən asılı olaraq əlavə təhsilinizi və ya sertifikatlarınızı göstərməyiniz də faydalı ola bilər.
Xarici Tələbələr Üçün Ən Yaxşı Şirkətlər
Türkiyədə tələbə işi tapa biləcəyiniz böyük və beynəlxalq şirkətlər ümumiyyətlə müxtəlif sektorlarda fəaliyyət göstərən və beynəlxalq quruluşa malik təşkilatlardır. Xarici tələbələr üçün iş tapa biləcək ən böyük 100 şirkət bunlardır:
- Unilever
- Amazon
- Aselsan
- Mercedes Benz
- McKinsey
- P&G (Procter & Gamble)
- Getir
- TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.)
- Şişecam
- Trendyol
- Turkcell
- CocaCola Company
- Arçelik
- Apple
- Bosch
- Yapı Kredi
- L’Oreal
- QNB Finansbank
- Colgate Palmolive
- Microsoft
- Pfizer
- Türk Hava Yolları (THY)
- Havelsan
- PwC
- Ford Otosan
- Siemens
- Tüpraş
- İş Bankası
- TEI (Tusaş Motor Sanayii A.Ş.)
Bu şirkətlər tez-tez xarici tələbələrə təcrübə, part-time və ya tam zamanlı vəzifələr vasitəsilə karyera imkanları təklif edirlər. Əcnəbi tələbələrə işə müraciət edərkən şirkətlərin rəsmi internet səhifələrinə daxil olmaları, karyera imkanları və müraciət prosesləri haqqında aktual məlumat əldə etmələri tövsiyə olunur.
Tələbələr Üçün İş İmkanları Baxımından Ən Yaxşı Şəhərlər
Xarici tələbələr üçün iş baxımından Türkiyənin ən yaxşı şəhərləri ümumiyyətlə iqtisadi fəaliyyətlərin sıx olduğu, iş və karyera imkanlarının bol olduğu böyük metropolislərdir. Bu şəhərlərdəki beynəlxalq şirkətlər, geniş biznes şəbəkələri və mədəni müxtəliflik əcnəbi tələbələrin iş tapmaq imkanlarını artırır. Türkiyədə tələbə işi üçün ən yaxşı şəhərlər bunlardır:
1. İstanbul
Türkiyənin ən böyük biznes və maliyyə mərkəzi olan İstanbul beynəlxalq şirkətlərin ofislərinin və geniş biznes şəbəkələrinin yerləşdiyi şəhərdir. İstanbulda bir çox sektorda əcnəbi tələbələr üçün iş imkanları var.
2. Ankara
Paytaxt Ankara dövlətin mərkəzi olduğu üçün xarici tələbələrə dövlət sektorunda iş imkanları yaradır. Bundan əlavə, bir çox beynəlxalq şirkətlərin özəl sektorda ofisləri və iş imkanları var.
3. İzmir
Egey dənizinin ticarət və sənaye mərkəzi olan İzmir, xarici tələbələrə beynəlxalq ticarət və logistika sektorlarında iş imkanları təklif edir. Texnologiya və xidmət sektorlarında da iş imkanları var.
4. Antalya
Turizm sənayesinin əhəmiyyətli mərkəzlərindən biri olan Antalya, xarici tələbələrə otelçilik, turizm və əyləncə sektorlarında iş imkanları yaradır.
5. Bursa
Avtomobil və toxuculuq sənayesinin əhəmiyyətli mərkəzlərindən biri olan Bursa, beynəlxalq şirkətlərin istehsal müəssisələrinin və əcnəbi tələbələr üçün iş imkanlarının olduğu bir şəhərdir.
6. Eskişehir
Bir universitet şəhəri olan Eskişehir təhsil, mədəniyyət və sənaye sektorlarında əcnəbi tələbələrə iş imkanları təqdim edir.
7. Kocaeli (İzmit)
Sənaye və istehsal sektorlarının əhəmiyyətli mərkəzi olan Kocaeli, avtomobil, kimya və neft kimyası kimi sektorlarda əcnəbi tələbələrə iş imkanları təqdim edir.
Bu şəhərlərdə əcnəbi tələbələr üçün iş imkanları olsa da, işə müraciət edərkən dil bilikləri və yerli biznes mədəniyyətinə uyğunlaşma kimi amillər də önəmlidir. Unudulmamalıdır ki, əcnəbi tələbələr işə müraciət edərkən dil bilikləri, staj və ya part-time iş imkanları kimi üstünlüklərdən yararlanaraq iş tapmaq şanslarını artıra bilərlər.
Tələbələrin iş icazəsi üçün müraciət etməzdən əvvəl Türkiyədə qüvvədə olan iş icazəsi şərtləri, tələbləri və müraciət prosesləri haqqında məlumatlandırılması vacibdir. Bu məlumatlara əlavə olaraq, dil və sektor bilikləri də iş müraciətlərində üstünlüklər təmin edə bilər. Türkiyədə tələbə işi tapmaq prosesində araşdırma və öncədən hazırlıq xarici tələbələrin iş imkanlarından daha yaxşı faydalanmasına imkan verəcək.
