Xaricdə Tələbələr İşi Tapmaq Üçün Məsləhətlər

Xaricdə təhsil bir tələbə üçün həm müxtəlif mədəniyyətlərlə tanış olmağın, həm də beynəlxalq təcrübə qazanmağın mümkün olduğu bir imkan təqdim edir. Ancaq xaricdə təhsil almağa qərar verərkən qarşınıza çıxa biləcək bir çox məsələ və tələblər olacaq. İş tapmaq da bu məsələlərdən biridir. Bu məqalədə, xaricdə təhsil alan tələbələr üçün iş tapmağa kömək edən məsləhətlərə nəzər salacağıq.

Xaricdə Tələbələr Üçün İş İmkanları və Maaşlar

Qeyd: Maaş ortalamaları “Glassdoor” və “LinkedIn” veb-saytlarından referans alınmışdır.

1. Kampusdaxili İşlər

• Kitabxana köməkçisi
• Laboratoriya köməkçisi
• Kampus tur bələdçisi
• İnzibati köməkçi
• Tədqiqat köməkçisi

Tələbə kimi kampusda iş tapmaq çox vaxt düşündüyünüzdən daha asandır. Mövcud vəzifələr üçün universitetinizin karyera xidmətləri veb-saytını yoxlayın. Fakültə, işçi heyəti və şöbə müdirləri ilə şəbəkə qurmaq da sizə kampusda iş yerləri haqqında məlumat əldə etməyə kömək edə bilər.

• ABŞ-da bu tərz işlərdən qazanc(ştatdan ştata müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 7-15 USD arasında olur.

• Avropada bu tərz işlərdən qazanc(ölkədən ölkəyə müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 8-12 EUR arasında olur.

• Kanadada bu tərz işlərdən qazanc saatlıq 13-25 CAD arasında olur.

2. Part-time İşlər

• Satıcı
• Kassir
• Ofisiant
• Barista
• Otel qeydiyyatçısı

Kassir, ofisiant və ya barista kimi part-time iş tapmaq üçün  Indeed və ya LinkedIn kimi veb-saytlarda axtarış edə və yerli elanları yoxlaya bilərsiniz. İş yerləri haqqında məlumat almaq üçün yerli müəssisələrə şəxsən baş çəkin və mövcud vəzifələrdən xəbərdar ola biləcək dostlarınız və ya tanışlarınızla əlaqə saxlayın. 

• ABŞ-da bu tərz işlərdən qazanc(ştatdan ştata müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 10-15 USD arasında olur.

• Avropada bu tərz işlərdən qazanc(ölkədən ölkəyə müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 9-15 EUR arasında olur.

• Kanadada bu tərz işlərdən qazanc saatlıq 18-31 CAD arasında olur.

3. Repetitorluq

• Riyaziyyat müəllimi
• İngilis dili müəllimi
• Fizika müəllimi
• Musiqi müəllimi
• Dil müəllimi (məsələn, İspan, Fransız)

Beynəlxalq tələbə kimi müəllim işi tapmaq beynəlxalq müəllimləri işə götürən məktəbləri və ya təhsil müəssisələrini araşdırmaqdan ibarətdir. Xaricdə tədris vəzifələri üçün siyahıları tapmaq üçün Teach Away və ya International Schools Services kimi təhsilə aid iş axtarışı saytlarından istifadə edə bilərsiniz. İş axtarışında fəal olmaq, təhsil mütəxəssisləri ilə əlaqə qurmaq sizə beynəlxalq tələbə kimi faydalı müəllim işi tapmaqda kömək edə bilər.

• ABŞ-da bu tərz işlərdən qazanc(ştatdan ştata müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 10-20 USD arasında olur.

• Avropada bu tərz işlərdən qazanc(ölkədən ölkəyə müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 15-23 EUR arasında olur.

• Kanadada bu tərz işlərdən qazanc saatlıq 10-16 CAD arasında olur.

4. Freelancing və ya Uzaqdan İş

• Kontent yazıçısı
• Qrafik dizayner
• Veb developer
• Sosial media meneceri
• Virtual köməkçi
• Müştəri xidmətləri nümayəndəsi
• Onlayn tədqiqatçı
• Transkripsiyaçı

Freelancer işlər tapmaq üçün Upwork, Freelancer və ya Fiverr kimi frilanserlər üçün hazırlanmış onlayn platformalardan istifadə edə bilərsiniz. İlk öncə potensial müştəriləri cəlb etmək üçün bacarıqlarınızı, təcrübənizi və portfelinizi nümayiş etdirən peşəkar profil yaradın. Daha sonra təcrübənizə uyğun işləri nəzərdən keçirin və təklif göndərin. Güclü onlayn mövcudluq yaradaraq siz xaricdə təhsil alarkən bacarıqlarınıza və cədvəlinizə uyğun gələn frilanser işləri tapa bilərsiniz.

• ABŞ-da bu tərz işlərdən qazanc(ştatdan ştata müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 15-50 USD arasında olur.

• Avropada bu tərz işlərdən qazanc(ölkədən ölkəyə müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 15-20 EUR arasında olur.

• Kanadada bu tərz işlərdən qazanc saatlıq 13-25 CAD arasında olur.

5. Mövsümi və ya Müvəqqəti İşlər

• Xizək kurortu işçisi
• Yay düşərgəsinin məsləhətçisi
• Məhsul yığan işçi (məsələn, meyvə yığımı)
• Tədbir heyəti (məsələn, musiqi festivalları)
• Xilasedici

Müvəqqəti mövsümi işləri yerli iş şuralarını, universitet karyera xidmətlərini və ya müvəqqəti kadr agentliklərini araşdırmaq yolu ilə tapa bilərsiniz. Indeed, Craigslist  kimi veb-saytlarda tez-tez müxtəlif sənayelərdə qısamüddətli vəzifələr üçün siyahılar olur. Müvəqqəti iş yerləri haqqında məlumat almaq və CV-nizi təqdim etmək üçün şəxsən yerli müəssisələrə baş çəkə də bilərsiniz. 

• ABŞ-da bu tərz işlərdən qazanc(ştatdan ştata müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 15-20 USD arasında olur.

• Avropada bu tərz işlərdən qazanc(ölkədən ölkəyə müəyyən qədər dəyişə bilər) saatlıq 10-15 EUR arasında olur.

• Kanadada bu tərz işlərdən qazanc saatlıq 15-25 CAD arasında olur.

Xaricdə Tələbələr Üçün İş İcazəsi və Gəlir Vergisi

İş icazələri və gəlir vergiləri xaricdə təhsil alan beynəlxalq tələbələr üçün mürəkkəb bir proses ola bilər. Uyğunluğu təmin etmək və potensial hüquqi problemlərdən qaçmaq üçün ev sahibi ölkənizdəki qaydaları və tələbləri başa düşmək çox vacibdir. 

Birləşmiş Krallıq

Böyük Britaniyadakı beynəlxalq tələbələrə adətən part-time və ya tətil zamanı full-time işləmək üçün Tier 4 tələbə vizası lazımdır. Bu viza ilə semestr zamanı həftədə 20 saata qədər, tətil  zamanı isə tam iş günü işləyə bilərsiniz.

Tier 4 tələbə vizasına müraciət etmək üçün, birincisi, siz Böyük Britaniya təhsil müəssisəsində qeydiyyatınızı tamamlamalı və sponsorunuzdan Təhsilə Qəbul Təsdiqini (CAS) almalısınız. Sonra, etibarlı pasport, maddi vəziyyətin yetərliliyi barədə sübut və ingilis dili sertifikatını təqdim etmək üçün hazırlamalısınız. Daha sonra onlayn viza ərizə formasını doldurmalı, ərizə rüsumunu ödəməli və viza müraciət mərkəzində görüş (biometrik məlumatları təqdim edəcəyiniz) təyin etməlisiniz.

Əgər vergidən azad edilmiş şəxsi müavinətdən artıq qazanırsınızsa, gəlir vergisi ödəməlisiniz. Müəyyən bir hədddən yuxarı qazanırsınızsa, Milli Sığorta haqlarını da ödəməlisiniz.

Almaniya

Almaniyadakı beynəlxalq tələbələr tələbə vizası ilə həftədə 20 saata qədər part-time işləyə bilərlər. Daha çox saat işləmək istəyirsinizsə, Federal Məşğulluq Agentliyinə iş icazəsi üçün müraciət etməlisiniz.

Almaniyada gəlir vergisinin faizləri müxtəlifdir, belə ki, 0%-dən 45%-ə qədər ola bilir. Həmçinin tələbələr sosial təminat (sağlamlıq sığortası, pensiya və s.) üçün də ödəniş etməli ola bilərsiniz.

Fransa

Fransadakı beynəlxalq tələbələr tələbə vizası ilə ildə 964 saata qədər part-time işləyə bilərlər. Qanuni işləmək üçün Fransa Əmək Nazirliyindən “Autorisation de Travail” almalısınız.

Almaniyada gəlir vergisinin faizləri müxtəlifdir, belə ki, 0%-dən 45%-ə qədər ola bilir. Tələbələr hər il öz gəlirlərini bəyan etməlidirlər.

Amerika Birləşmiş Ştatları

ABŞ-dakı beynəlxalq tələbələr iş icazəsi olmadan kampusda işləyə bilərlər, lakin bunun üçün təyin olunmuş Məktəb Rəsmisinin (DSO) təsdiqinə ehtiyac duya bilərlər. Kampusdan kənar iş üçün ABŞ Vətəndaşlıq və İmmiqrasiya Xidmətlərindən (USCIS) Könüllü Praktiki Təlim (OPT) və ya Kurikulum Praktiki Təlim (CPT) icazəsi tələb olunur.

ABŞ-da gəlir vergisi 10%-dən 37%-ə qədərdir. Hər il aprelin 15-dək tələbələr vergi bəyannaməsi təqdim etməlidirlər və bəzi hallarda vergi endirimləri və ya kreditlər üçün uyğun ola bilərlər.

Kanada

Kanadadakı beynəlxalq tələbələr iş icazəsi olmadan semestr ərzində həftədə 20 saata qədər və tətillər zamanı tam iş günü müddətində kampusda və ya kampusdan kənarda işləyə bilərlər. Kanadada işləmək üçün sizə Sosial Sığorta Nömrəsi (SIN) lazımdır.

Kanadada gəlir vergisi 15%-dən 33%-ə qədərdir. Hər il aprelin 30-dək tələbələr vergi bəyannaməsi təqdim etməlidirlər və bəzi hallarda vergi endirimləri və ya kreditlər üçün uyğun ola bilərlər.

Macarıstan

Macarıstandakı beynəlxalq tələbələr tələbə vizası ilə həftədə 24 saata qədər part-time işləyə bilərlər. 

Macarıstanda gəlir vergisi 15%-dən 38%-ə qədərdir. Macarıstan vergi orqanlarında qeydiyyatdan keçməli və vergidən azad edilmiş müavinətdən yuxarı qazanırsınızsa, illik vergi bəyannaməsi təqdim etməlisiniz.

İtaliya

İtaliyadakı beynəlxalq tələbələr tələbə vizası ilə həftədə 20 saata qədər part-time işləyə bilərlər.

İtaliyada gəlir vergisi 23%-dən 43%-ə qədərdir. Gəlirə görə vergiləri ödəmək üçün İtaliya vergi orqanlarında qeydiyyatdan keçilməli və Vergi İdentifikasiya Nömrəsini (VÖEN) əldə edilməlidir.

İspaniya

İspaniyadakı beynəlxalq tələbələr tələbə vizası ilə həftədə 20 saata qədər part-time işləyə bilərlər. 

İspaniyada gəlir vergisi 19%-dən 47%-ə qədərdir. Gəlirə görə vergiləri ödəmək üçün İspaniya vergi orqanlarında qeydiyyatdan keçilməli və Vergi İdentifikasiya Nömrəsini (VÖEN) əldə edilməlidir.

Hollandiya

Hollandiyadakı beynəlxalq tələbələr tələbə yaşayış icazəsi ilə həftədə 16 saata qədər part-time işləyə bilərlər. Ayrıca iş icazəsi tələb olunmur, lakin işə başlamazdan əvvəl Hollandiya miqrasiya orqanlarına məlumat verməlisiniz.

Hollandiyada gəlir vergisi 9,45%-dən 49,5%-ə qədərdir. Gəlirə görə vergiləri ödəmək üçün Hollandiyanın vergi orqanlarında qeydiyyatdan keçilməli və Vergi İdentifikasiya Nömrəsini (VÖEN) əldə edilməlidir.

Tələbələr Üçün Ən Yaxşı Şirkətlər 

Aşağıdakı şirkətlər mütəmadi olaraq müxtəlif pozisiyalar üçün part-time vakansiyalar elan edirlər. Tələbələr bu iş imkanları haqqında məlumat almaq üçün şirkətlərin karyera səhifəsini yoxlaya bilərlər.

• Walmart
• Starbucks
• Target
• McDonald’s
• Amazon
• UPS
• FedEx
• Gap Inc.
• Best Buy
• Apple
• Tim Hortons
• Loblaw Companies Limited
• Canadian Tire
• Tesco
• Sainsbury’s
• ASDA
• Coles
• Coles Express
• Kmart
• Target Australia
• JB Hi-Fi
• Bunnings Warehouse
• ALDI Australia
• Aldi
• Lidl
• Rossmann
• DM Drogeriemarkt
• MediaMarkt
• Carrefour
• Auchan
• La Poste
• Decathlon
• Spar
• Albert Heijn
• Jumbo
• Shell
• KLM Royal Dutch Airlines
• Rabobank
• ING Group
• Ahold Delhaize
• Coolblue
• Kruidvat
• UniCredit

Xaricdə İş Tapmaq Üçün Ümumi Tələblər

Məzun olduqdan sonra xaricdə iş tapmaq maraqlı, lakin çətin bir iş ola bilər. Xüsusi tələblər hədəflədiyiniz ölkə və sahədən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əksər beynəlxalq işəgötürənlərin namizədlərdə axtardığı bəzi ümumi tələblər var. Xaricdə iş axtarışınıza hazırlaşmağınıza kömək edəcək ümumi tələblərin icmalı:

1. Təhsil Kvalifikasiyası

Akademik dərəcə: Xaricdəki bir çox işəgötürənlər namizədlərdən müvafiq sahədə bakalavr və ya magistr dərəcəsinin olmasını tələb edir. Təhsil müəssisənizin beynəlxalq səviyyədə tanınması da burada rol oynayır.

GPA: Bəzi işəgötürənlər sizin qiymət ortalamanızı (GPA) akademik performansınızın və iş etikanızın göstəricisi hesab edə bilər.

2. Müvafiq İş Təcrübəsi

Təcrübə və Part-time İşlər: Təcrübə proqramlarında və ya part-time işlərdə müvafiq keçmişə malik olmaq sizə rəqabət üstünlüyü verə bilər. Bu cür təcrübə sizin bacarıqlarınızı real şəraitdə necə tətbiq etdiyinizi göstərir.

Sahəyə xas bacarıqlar: Sahənizdən asılı olaraq işəgötürənlər xüsusi bacarıq və ya sertifikatlar tələb edə bilərlər. Məsələn, İT mütəxəssislərinin Cisco və ya Microsoft kimi sertifikatlara ehtiyacı ola bilər.

3. Dil Biliyi

İngilis dili: Xüsusilə biznes və texnologiya sektorlarında ingilis dilini mükəmməl bilmək tələb olunur.

Yerli dil: Bəzi sektorlarda yerli dildə bilik əhəmiyyətli bir üstünlük ola bilər. Hətta sahib olduğunuz dil bilikləri sizin yerli mədəniyyətə inteqrasiyaya olan istək və bacarığınızı nümayiş etdirə bilər.

4. Şəbəkə və Əlaqələr

Peşəkar Şəbəkə: Güclü peşəkar şəbəkə qurmaq sizə gizli iş imkanlarını aşkar etməyə, tövsiyələr əldə etməyə və yerli əmək bazarı haqqında dəyərli fikirlər əldə etməyə kömək edə bilər.

Məzun Əlaqələri: Universitetinizin xaricdə işləyən məzunları ilə əlaqə qurmaq sizə mentorluq, məsləhət və potensial iş təklifləri kimi fürsətlər verə bilər.

5. CV və Motivasiya Məktubu

Xüsusi Tətbiq Materialları: Müvafiq bacarıqlarınızı və təcrübələrinizi vurğulamaq üçün CV-nizi və motivasiya məktubunu fərdiləşdirin. CV və motivasiya məktubu üçün yerli formatı və mədəni normaları araşdırın, çünki onlar öyrəşdiyinizdən fərqli ola bilər.

İşə Qəbul Şansını Artırmaq Üçün Nə Etmək Lazımdır?

Məzun olduqdan sonra xaricdə iş tapmaq rəqabətli bir proses ola bilər, lakin uğur şansınızı artırmaq üçün istifadə edə biləcəyiniz bir neçə strategiya var. Beynəlxalq işəgötürənlərdə güclü təəssürat yaratmağa kömək edəcək bəzi məsləhətlər:

1. Beynəlxalq Təcrübə Qazanın

Beynəlxalq Təcrübələr: Praktiki təcrübə qazanmaq və peşəkar şəbəkənizi genişləndirmək üçün GoAbroad, InternAbroad və AIESEC kimi saytlar vasitəsilə təcrübə proqramları axtarın.

2. Professional Şəbəkə Platformalarından İstifadə Edin

LinkedIn: Xaricdəki peşəkarlarla əlaqə yaratmaqla və beynəlxalq iş axtarışı qruplarına və forumlara qoşulmaqla LinkedIn profilinizi optimallaşdırın.

Məzun Şəbəkələri: Dəyərli məsləhətlər, anlayışlar və potensial iş tövsiyələri üçün xaricdə işləyən məzunlarla əlaqə saxlamaq üçün universitetinizin məzunlar şəbəkəsindən istifadə edin.

3. Beynəlxalq Əmək Sərgilərində və Şəbəkə Tədbirlərində İştirak Edin

İş yarmarkaları: QS World Grad School Tour və Avropa İş Günləri kimi beynəlxalq əmək yarmarkalarında və karyera sərgilərində iştirak edərək dünyanın hər yerindən işəgötürənlərlə əlaqə saxlayın.

Sənaye Konfransları: Mütəxəssislərlə əlaqə qurmaq və iş imkanları haqqında məlumat əldə etmək üçün xaricdə sənayeyə aid konfranslarda və seminarlarda iştirak edin.

4. Sosial Mediada Özünüzü Yenidən Brendləşdirin

Onlayn mövcudluq: Potensial işəgötürənləri cəlb etmək üçün peşəkar nailiyyətlərinizi, beynəlxalq təcrübənizi və sənaye biliklərinizi nümayiş etdirməklə sosial media platformalarında özünüzü yenidən brendləşdirin.

Peşəkar imic: Profillərinizi yeniləyərək, sənaye ilə bağlı məzmunla əlaqə saxlayaraq, müvafiq qruplara və müzakirələrə qoşularaq sosial mediada peşəkar imicinizi qoruyun.

5. Fasilə Verməyin

Dözümlülük: Xaricdə iş tapmaq çətin və vaxt aparan ola bilər, lakin əl çəkməyin. Motivasiyalı olun və məqsədiniz üçün qətiyyət və həvəslə davam edin.

6. Onlayn İş Portallarından İstifadə Edin

Onlayn İş Portallarını axtarın: LinkedIn, Indeed, Glassdoor və EuroJobs kimi beynəlxalq iş axtaranlara xidmət edən iş axtarış saytları və platformalarından istifadə edin.

Şirkətlərin veb-saytlarını yoxlayın: İstədiyiniz ölkədə fəaliyyət göstərən beynəlxalq şirkətləri və təşkilatları araşdırın. İş yerləri və təcrübə imkanları üçün onların karyera səhifələrini yoxlayın.

7. Çevik və Açıq Fikirli Olun

Müvəqqəti vakansiyaları nəzərdən keçirin: Müvəqqəti rollara açıq olun, çünki onlar daimi vəzifələr üçün bir addım ola bilər və xaricdə dəyərli iş təcrübəsi təmin edə bilər.

Fərqli sahələri yoxlayın: Xaricdə iş perspektivlərinizi artırmaq üçün maraqlarınıza və bacarıqlarınıza uyğun gələn müxtəlif sənaye və ya rollar axtarın.

Yüksək İş Potensialı Olan Ölkə və Şəhərlər

Dünyanın bir sıra ölkələri və şəhərləri inkişaf edən iqtisadiyyatları, möhkəm iş bazarları və karyera yüksəlişi imkanları ilə məzun olduqdan sonra tələbələr üçün yüksək iş potensialı təklif edir. Yeni məzunlar üçün iş potensialı ilə tanınan bəzi ölkələr və şəhərlər bunlardır:

1. Amerika Birləşmiş Ştatları

• San Fransisko Körfəz Bölgəsi, Kaliforniya
• New York City, New York
• Vaşinqton, D.C.
• Los Angeles, Kaliforniya
• Boston, Massachusetts
• Seattle, Washington

2. Kanada

• Toronto, Ontario
• Vankuver, Britaniya Kolumbiyası
• Montreal, Kvebek
• Calgary, Alberta
• Ottawa, Ontario
• Edmonton, Alberta

3. Böyük Britaniya

• London
• Mançester
• Edinburq
• Birmingham
• Leeds
• Glasgow

4. Almaniya

• Berlin
• Münhen
• Frankfurt
• Hamburg
• Köln (Cologne)
• Düsseldorf

5. Fransa

• Paris
• Lion
• Marsel
• Toulouse
• Nis
• Strasbourg

6. İspaniya

• Madrid
• Barselona
• Valensiya
• Sevilla
• Bilbao
• Malaga

7. İtaliya

• Roma
• Milano
• Venesiya
• Torino
• Bologna
• Floransa

8. Türkiyə

• İstanbul
• Ankara
• İzmir
• Bursa
• Antalya
• Adana

9. Rusiya

• Moskva
• Sankt-Peterburq
• Novosibirsk
• Ekaterinburq
• Niqny Novqorod
• Kazan

10. İsveçrə

• Sürix
• Cenevrə
• Basel
• Bern
• Lausanne

11. Hollandiya

• Amsterdam
• Rotterdam
• Utrext
• Haga (Den Haag)
• Eindhoven
• Groninqen

Xaricdə təhsil səbir və adaptasiya bacarığı tələb edir. Yuxarıda qeyd olunan məsləhətlər iş axtarma prosesində daha uğurlu olmağınıza kömək edə bilər. Ancaq əsas faktor tələbənin müvafiq bacarıqlarına və təcrübəsinə görə düzgün bir iş stratejiyası qurmaqdır.