Avropada təhsil almaq, işləmək və ya sadəcə yaşamaq istəyənlər üçün yaşam xərcləri ən vacib faktorlardandır. Yaşama xərcləri hər bir ölkə və şəhərdə fərqliliklər göstərir. Həmçinin xərclər yaşayış yeri, həyat tərzi, ərzaq və nəqliyyat kimi gündəlik xərclərdən asılı olaraq dəyişir.
Bu bloq yazısında, Avropada ortalama yaşama xərclərinin nələrdən ibarət olduğunu və ən çox xərclənən sahələri araşdıracağıq. Həmçinin, Avropanın müxtəlif şəhərlərində və ölkələrində yaşayış xərcləri arasındakı fərqləri və büdcə dostu ölkələri sizə bildirəcəyik.
Avropada yaşam xərclərinə təsir edən amillər nələrdir?
Avropada yaşam xərcləri müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişir. Hər bir ölkə və şəhərin özünəməxsus iqtisadi və sosial şərtləri, insanların gündəlik həyatı və iş şəraiti ilə əlaqəlidir.
Şəhər və region fərqləri – Avropadakı böyük şəhərlər, paytaxtlar şəhərlərdə digər regionlarla müqayisədə daha yüksək yaşam xərcləri olur.
Məsələn, Paris, London, Berlin və Amsterdam kimi şəhərlərdə yaşayış və ərzaq xərcləri kiçik şəhərlər və qəsəbələrə nisbətən daha yüksəkdir. Şəhər mərkəzlərində kirayə qiymətləri və gündəlik xərcləri də yüksəkdir.
İqtisadi səviyyə və ümumi refah – Bir ölkənin ümumi iqtisadi vəziyyəti, yaşam xərclərinə böyük təsir göstərir. Yüksək inkişaf etmiş iqtisadiyyata sahib ölkələrdə, məsələn, İsveçrə, Norveç və Almaniya, daha yüksək maaşlar və xidmət səviyyəsi olsa da, bu ölkələrdə yaşam xərcləri də yüksəkdir. Digər tərəfdən, iqtisadiyyatı daha zəif olan ölkələrdə (məsələn, Şərqi Avropa ölkələri) xərclər daha aşağı olur.
Ərzaq və qida qiymətləri – Ərzaq qiymətləri ölkədən ölkəyə fərqlənir və bu, əsasən yerli istehsal və idxal xərcləri ilə əlaqəlidir. Avropanın qərb və şimal bölgələrində qida qiymətləri adətən daha yüksəkdir, xüsusilə restoranlarda və qeyri-şəxsi istehlak xərclərində. Ancaq cənub və şərq bölgələrində, məsələn, İspaniya və Portuqaliyada, qida xərcləri nisbətən daha ucuz olur.
Yaşayış xərcləri (kirayə və mənzil qiymətləri) – Yaşayış məkanı, Avropada yaşamın ən böyük xərclərindən biridir. Böyük şəhərlərdə, xüsusən də beynəlxalq iş mərkəzlərində, kirayə qiymətləri çox yüksəkdir. Lakin kiçik şəhərlərdə və kəndlərdə bu qiymətlər əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Kirayə qiymətləri həmçinin evin ölçüsü, yeri və təmir vəziyyətinə görə dəyişir.
Vergilər və sosial xidmətləri – Vergilər və sosial təminat sistemləri də yaşam xərclərinə təsir edir. Avropada bəzi ölkələr yüksək vergi faizləri ilə tanınır, məsələn, Skandinaviya ölkələrində sosial xidmətlər üçün vergi ödəmələri çox yüksəkdir. Lakin bu ölkələrdə təhsil, səhiyyə və digər sosial xidmətlər dövlət tərəfindən yaxşı təmin olunur, bu da bir növ həyat xərclərini əvəz edir.
Nəqliyyat xərcləri – Avropada ictimai nəqliyyatın qiymətləri ölkələr arasında dəyişir. Böyük şəhərlərdə, məsələn, Paris, London və Berlin, nəqliyyat xərcləri nisbətən yüksəkdir, lakin geniş və inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkələri mövcuddur.
Sağlamlıq xidmətləri və sığorta – Bəzi Avropa ölkələrində, xüsusən də Skandinaviya və Qərbi Avropada, dövlət sağlamlıq xidmətləri çox inkişaf edib və az bir xərc müqabilində və ya pulsuz təqdim edilir. Ancaq bəzi ölkələrdə, məsələn, Fransa və Almaniya, sağlamlıq xidmətləri üçün əlavə sığorta ödənişi tələb olunması mümkündür.
Həyat tərzi və istehlak vərdişləri – İnsanların həyat tərzi, xüsusilə əyləncə və şəxsi sərfiyyat, yaşam xərclərinə təsir göstərir. Məsələn, restoranlarda və kafe və barlarda keçirilən vaxt, idman salonlarına üzvlük, alış-veriş vərdişləri və səyahət etmək kimi fəaliyyətlər xərcləri artıran faktorlardır.
Əmək bazarı və maaşlar – Əmək bazarı və maaşlar da yaşam xərclərinə təsir edir. Yüksək maaşlar ilə daha yüksək yaşayış xərcləri qarşılanır, buna görə də yüksək maaşlı sahələrdə işləyənlər, məsələn, maliyyə və texnologiya sahələrində, daha yüksək yaşam xərcləri ilə qarşılaşa bilər.
Bu amillər, Avropada yaşamağın nə qədər baha və ya ucuz olacağına birbaşa təsir edir və hər bir ölkə və şəhərdə xərclərin necə dəyişəcəyini müəyyən edir.
Avropada ortalama yaşam xərci nə qədərdir?
Avropada yaşam xərcləri ölkədən ölkəyə və hətta şəhərdən şəhərə dəyişir. Ümumilikdə, Avropanın qərb və şimal bölgələrində yaşam xərcləri daha yüksək olsa da, cənub və şərq ölkələrində bu xərclər nisbətən daha aşağıdır.
Avropadanın bəzi bölgələrində ortalama yaşam xərcləri belədir:
Qərbi və Şimali Avropa – Bu bölgələrdə yaşam xərcləri yüksəkdir. Məsələn:
- Almaniya: Təxminən 1,200 – 2,000 EUR arasında bir şəxsin aylıq yaşam xərcləri (kirayə daxil deyil) dəyişir.
- Fransa: Parisdə aylıq yaşam xərci təxminən 1,500 – 2,500 EUR arasında dəyişir. Digər şəhərlərdə isə bu, 1,200 – 1,800 EUR aralığındadır.
- İsveç: Aylıq xərclər 1,200 – 2,200 EUR arasında dəyişir.
- İsveçrə: İsveçrə, Avropanın ən bahalı ölkələrindən biridir. Burada aylıq yaşam xərcləri 2,000 – 3,500 CHF arasındadır.
Cənubi Avropa – Bu bölgələrdə həyat daha sərfəlidir. Məsələn:
- İspaniya: Madriddə və Barselonada aylıq xərclər təxminən 1,000 – 1,800 EUR arasında dəyişir.
- Portuqaliya: Lizbon və Porto kimi şəhərlərdə xərclər 1,000 – 1,500 EUR arasında dəyişir.
- İtaliya: Roma və Milan kimi şəhərlərdə aylıq yaşam xərci 1,200 – 2,000 EUR arasında ola bilər, amma kiçik şəhərlərdə və kəndlərdə bu qiymətlər daha aşağıdır.
Şərqi Avropa – Şərqi Avropa ölkələrində yaşam xərcləri daha əlverişlidir. Məsələn:
- Polşa: Varlıq şəhərləri (Varşava) üçün aylıq xərclər təxminən 700 – 1,200 EUR arasında ola bilər.
- Çexiya: Praqada aylıq yaşam xərcləri təxminən 800 – 1,500 EUR arasında dəyişir.
- Macarıstan: Budapeştdə həyat təxminən 800 – 1,200 EUR arasında ola bilər.
Qısacası, Avropada ortalama yaşam xərci ölkənin inkişaf səviyyəsindən, şəhərin mərkəzi olub-olmamasından və şəxsi həyat tərzindən asılı olaraq dəyişir. Ümumiyyətlə, qərb və şimal ölkələrində yaşam daha bahalı olsa da, cənub və şərq ölkələrində həyat daha sərfəlidir.
Qeyd edək ki, bu xərclər bir nəfərin gündəlik zəruri ehtiyaclarına görə olan minimal xərcidir və xərclərin bu rəqəmlərdən yüksək olması realdır.
(Mənbə: https://www.numbeo.com/cost-of-living/region_rankings_current.jsp?region=150 )
Avropada ortalama yaşam xərcinin aşağı olduğu ölkələr hansılardır?
Avropada yaşam xərcləri Şərqi Avropada daha sərfəlidir. Avropanın ortalama yaşam xərclərinin aşağı olduğu TOP-10 ölkələr:
- Ukrayna – Ukrayna, Avropada ən ucuz ölkələrdən biridir. Burada qida, kirayə və nəqliyyat xərcləri olduqca aşağıdır. Kiyev və digər şəhərlərdə yaşam xərcləri təxminən 500 – 900 EUR arasında dəyişir və getdikcə artır.
- Albaniya – Albaniya, həm də Avropanın ucuz ölkələrindəndir. Burada aylıq yaşam xərcləri təxminən 600 – 1,000 EUR arasında olur, kiçik şəhərlərdə isə xərclər daha da aşağıdır. Ehtiyac və yaşam tərzinə görə xərclər artır.
- Makedoniya – Makedoniyada da yaşam xərcləri nisbətən aşağıdır. Skopye və digər şəhərlərdə aylıq xərclər 600 – 1,100 EUR arasında dəyişir və getdikcə artır.
- Bolqarıstan – Bolqarıstan, xüsusilə Sofiya və digər böyük şəhərlərdə yaşam xərcləri çox sərfəlidir. Burada aylıq yaşam xərci 700 – 1,200 EUR arasında dəyişir və yaşam tərzinə görə artır.
- Polşa – Polşada, xüsusilə Krakov və Varşava kimi böyük şəhərlərdə, yaşam xərcləri nisbətən aşağıdır. Aylıq yaşam xərcləri təxminən 800 – 1,300 EUR arasında olur. Yaşam tərzinə görə xərclər artır.
- Çexiya – Çexiyanın paytaxtı Praqa, həm də yaşam xərcləri ilə daha sərfəli bir şəhərdir. Çexiyada aylıq yaşam xərcləri təxminən 800 – 1,500 EUR arasında dəyişir. Yaşam tərzinə görə xərclər artır.
- Macarıstan – Macarıstanın paytaxtı Budapeşt, həmçinin Avropanın ucuz şəhərlərindən biridir. Burada aylıq yaşam xərcləri 700 – 1,200 EUR arasında dəyişir. Yaşam tərzinə görə xərclər artır.
- Serbiya – Serbiya, xüsusilə Belqrad və Novi Sad kimi şəhərlərdə, yaşam xərcləri olduqca aşağıdır. Aylıq yaşam xərcləri 600 – 1,000 EUR arasında olur. Yaşam tərzinə görə xərclər artır.
- Bosniya və Herseqovina – Bosniya və Herseqovina da Avropanın ucuz ölkələrindəndir. Burada aylıq yaşam xərcləri təxminən 600 – 1,100 EUR arasında dəyişir. Yaşam tərzinə görə xərclər artır.
- Rumıniya – Rumıniya, xüsusilə Buxarestdə və digər böyük şəhərlərdə yaşam xərcləri münasibdir. Aylıq yaşam xərcləri 700 – 1,300 EUR arasında dəyişir. Yaşam tərzinə görə xərclər artır.
Bu ölkələrdə həyatın qiyməti, həmçinin kirayə qiymətləri, ərzaq və nəqliyyat xərcləri digər Avropa ölkələrinə nisbətən daha əlverişlidir. Bu, xüsusilə daha sərfəli bir büdcə ilə Avropada yaşamaq istəyənlər üçün cəlbedici bir imkan yaradır.
Avropada orta yaşam xərclərinin yüksək olduğu ölkələr
Avropanın bəzi ölkələri, xüsusilə şimal və qərb bölgələrində yaşam xərcləri yüksəkdir. Bu ölkələrdə maaşlar və həyat standartları yüksək olması yaşam xərclərinin artmasına səbəb olur.
Yaşam xərcinin yüksək olduğu TOP-10 ölkə bunlardır:
- İsveçrə – İsveçrə, Avropanın ən bahalı ölkələrindən biridir. Burada yaşam xərcləri çox yüksəkdir. Aylıq yaşam xərcləri 2,000 – 3,500 CHF arasında dəyişir. Xüsusilə Zürih və Cenevrə kimi şəhərlərdə bu xərclər daha da yüksəkdir.
- Norveç – Norveç də yüksək yaşam xərcləri ilə tanınan bir ölkədir. Aylıq yaşam xərcləri 2,000 – 3,000 EUR arasında dəyişir, xüsusilə Oslo və Bergen kimi böyük şəhərlərdə yaşam xərcləri yüksəkdir.
- Danmark – Danimarka, yüksək vergi dərəcələri və yüksək həyat standartları ilə məşhurdur. Kopenhagen kimi şəhərlərdə aylıq yaşam xərcləri təxminən 1,800 – 2,500 EUR arasında dəyişir.
- İsveç – İsveçdə yaşam xərcləri yüksəkdir, xüsusilə Stokholmda. Aylıq yaşam xərcləri 1,500 – 2,500 EUR arasında dəyişir. Qida və kirayə qiymətləri də nisbətən yüksəkdir.
- Finlandiya – Finlandiyada yaşam xərcləri, xüsusilə paytaxt Helsinkidə yüksəkdir. Burada aylıq yaşam xərcləri 1,500 – 2,500 EUR arasında olur.
- Lüksemburq – Lüksemburq, kiçik olsa da, çox yüksək yaşam xərcləri olan bir ölkədir. Burada aylıq yaşam xərcləri təxminən 2,000 – 3,000 EUR arasında dəyişir. Həmçinin kirayə və xidmətlər çox bahadır.
- Hollandiya – Hollandiya, xüsusilə Amsterdamda yaşam xərcləri çox yüksəkdir. Aylıq yaşam xərcləri 1,500 – 2,500 EUR arasında dəyişir. Nəqliyyat, qida və kirayə qiymətləri də yüksəkdir.
- Belçika – Belçikada, xüsusilə Brüsseldə, yaşam xərcləri yüksəkdir. Aylıq xərclər təxminən 1,400 – 2,500 EUR arasında dəyişir. Kirayə qiymətləri və qida xərcləri yüksəkdir.
- Fransa – Fransa, xüsusilə Parisdə, yüksək yaşam xərcləri ilə tanınır. Parisdə aylıq yaşam xərcləri 1,500 – 2,500 EUR arasında dəyişə bilər. Kiçik şəhərlərdə isə bu xərclər bir qədər aşağıdır.
- İngiltərə – Böyük Britaniya, xüsusilə London, yüksək yaşam xərcləri ilə tanınır. Londonun mərkəzində aylıq yaşam xərcləri 2,000 – 3,000 GBP arasında ola bilər. Digər şəhərlərdə isə bu, daha aşağıdır, amma yenə də yüksəkdir.
Qeyd edək ki, yaşam tərzi, şəxsi seçimlərə görə yaşam xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Məsələn, şəhər mərkəzində yaşamaq, lüks restoranlarda yemək, sosial fəaliyyətlərdə iştirak etmək və yüksək keyfiyyətli xidmətlərə üstünlük vermək, ümumi xərcləri artırır. Həmçinin, sağlam həyat tərzi, avtomobil istifadəsi və texnoloji yeniliklərə maraq da əlavə xərc yaradır.
Ona görə yaşam xərcini təyin edərkən öz şəxsi maraqlanızı da nəzərə alıb ona uyğun hesablama etməyiniz məsləhətdir.
