Xaricdə təhsil zamanı tələb olunan sənədlərdən biri də SAT imtahan nəticələrdir. SAT imtahanı ABŞ-da universitetə qəbul üçün istifadə olunan standart testdir. 1926-cı ildə Kollec Şurası tərəfindən hazırlanan və təşkil edilən bu imtahan tələbələrin akademik qabiliyyətlərini qiymətləndirmək üçün idarə olunur.
SAT “Scholastic Assessment Test” mənasını verir və ABŞ-da yaransa da, dünyanın bir çox universitetləri tərəfindən qəbul edilir.
SAT imtahanı iki əsas hissədən ibarətdir: Riyaziyyat və oxuma-yazma mərhələsi. Bu bölmələr tələbələrin tənqidi düşünmə, problem həll etmə, təhlil və şərh etmə bacarıqlarını ölçmək məqsədi daşıyır.
Riyaziyyat bölməsi cəbr, həndəsə və məlumatların təhlili kimi mövzuları əhatə edir. Oxu və yazma bölməsi isə oxu hissələri, qrammatika və yazı bacarıqlarını qiymətləndirir. Tələbələrin istəyə görə iştirak edə biləcəyi inşa (writing) bölməsi də var. Bu bölmədə tələbələr konkret mövzunu təhlil edir və öz fikirlərini yazılı şəkildə bildirirlər.
SAT imtahanı tələbələrə öz akademik qabiliyyətlərini universitetlərə nümayiş etdirmək üçün əla fürsət təqdim edir. Xüsusilə ABŞ-da universitetlər tələbə qəbulu proseslərində SAT ballarına böyük əhəmiyyət verirlər. Bundan əlavə, bir çox beynəlxalq universitetlər də SAT ballarını qəbul edir və onları qiymətləndirmələrində istifadə edirlər. Buna görə də SAT imtahanı bütün dünyada universitetlərə qəbulda mühüm rol oynayır.
Bu bloq yazımızda SAT imtahanının məzmunu haqqında danışacaq və nümunə suallara baxacağıq. Qısacası, SAT imtahanı haqqında bilmək istədiyiniz hər şeyi bu bloqda tapa bilərsiniz.
SAT imtahanının riyaziyyat bölməsinə aid nümunələri
SAT Riyaziyyat suallarında tələbələrə problemləri həll etmək, tənqidi düşünmək və riyazi anlayışları tətbiq etmək bacarıqlarını yoxlayan müxtəlif sual növləri təqdim edir. Suallar cəbr, həndəsə, triqonometriya və məlumatların təhlili kimi mövzuları əhatə edir.
İmtahan suallarından nümunə və həllilə gəlin tanış olaq:
Nümunə 1
SAT imtahanının riyaziyyat bölməsinə aid sual paralel xətlər və bu xətlər arasında əmələ gələn bucaqların əlaqələrini anlamaq üçün tələbələrin biliklərini sınayır.
Sualın İzahı:
Şəkildə l və m xətləri paralel, s və t xətləri də paralel verilib. Əgər ∠1bucağının ölçüsü 35°-dirsə, ∠2 bucağının ölçüsünü tapmaq lazımdır.
- Eyni istiqamətdə olan paralel xətlərin bucaqları: Paralel xətlər arasında eyni istiqamətdə olan bucaqlar eyni olur. Bu halda, ∠1 bucağı ∠2 bucağının xarici bucağıdır.
- Xarici bucaq qaydası: Xarici bucaq, daxili bucağın 180°-dən çıxılması ilə tapılır. Yəni,
∠2=180°−∠1
∠1 bucağının ölçüsü 35° olduğuna görə:
∠2=180°−35°=145°
Buna görə də, ∠2 bucağının ölçüsü 145°-dır, yəni D variantı.
Nümunə 2:
Bu sualda verilmiş olan tənlik, bir topun müəyyən bir başlanğıc sürəti ilə yuxarıya doğru atıldıqdan sonra yerə düşməsi üçün keçən müddəti tapmağı tələb edir. Tənlik aşağıdakı kimidir:
h=−4.9t2+25th
Sualın izahı:
- h topun yüksəkliyini (metrlə) ifadə edir.
- t isə topun havada olduğu vaxtı (saniyə ilə) göstərir.
Top yerə dəydikdə, yüksəkliyi h=0 olacaq. Bu şərti tənlikdə yerinə qoyaraq ttt-ni tapaq:
0=−4.9t2+25t
Bu tənliyi sadələşdirmək üçün hər iki tərəfi ttt-yə bölək:
0=t(−4.9t+25)
Buradan iki mümkün həll var:
- t=0 (Bu, topun başlanğıcda atıldığı anda yerdə olduğunu göstərir, bu səbəbdən nəzərə alınmayacaq.)
- −4.9t+25=0
Bizə lazım olan 2-ci tənlikdir. 2-ci tənliyi həll edərkən cavab təxminən 5.1 saniyə olacaq. Bu cavaba isə ən yaxını 5.0 saniyədir, yəni D bəndi.
Nümunə 3:
Bu sualda bir süd ferması saxlanma üçün yuxarıdakı şəkildə göstərilən sağ dairəvi silindr şəklində olan bir silo istifadə edir. Silo hündürlüyü 8 yarddır və həcmi 72π kub yarddır. Sualda soruşulur ki, silindrin bazasının diametri nə qədərdir?
Sualın izahı:
Silindrin həcmi üçün tənlik belədir:
V=πr2
Burada:
- V silindrin həcmini ifadə edir.
- r silindrin bazasının radiusudur.
- h silindrin hündürlüyüdür.
Verilmiş məlumatlara əsasən:
72π=πr2×8
Hər iki tərəfi π-yə bölək:
72=8r2
Hər iki tərəfi 8-ə bölək:
r2=9
Buradan:
r=3 yard
Sualda bizdən diametr soruşulur, ona görə də diametr 2r olacaq:
Diametr=2×3=6 yard
Deməli, silindrin bazasının diametri 6 yarddır.
Nümunə 4:
Bu sualda y=2x−5 tənliyinin xy mühitindəki qrafiki soruşulur. Bu xətti tənliyin qrafiki yamac-ədədi kəsr formulu ilə ifadə olunur:
y=mx+b
Burada:
- m yamacdır (xəttin meyilliliyi) və yamac 2-yə bərabərdir, yəni xətt yuxarıya doğru sağa mailidir.
- b y-kəsr nöqtəsidir (xəttin y-oxunu kəsdiyi nöqtə) və bu da −5-ə bərabərdir, yəni xətt y-oxunu -5 nöqtəsində kəsir.
Qrafik analizi:
- Y-kəsr nöqtəsi: Tənlikdən b=−5 olduğu məlumdur, yəni xətt y-oxunu -5 nöqtəsində kəsir. Bu xüsusiyyət yalnız B və D qrafiklərində göstərilir.
- Yamac: Tənliyin yamacı m=2-dir, yəni hər 1 vahid x üçün, xətt y-də 2 vahid yuxarı qalxır. Bu xüsusiyyətə uyğun qrafik B qrafikidir.
Doğru cavab B-dir.
Nümunə 5:
Bu sualda verilən şərtə görə, bir ədəd oxunda iki fərqli nöqtə verilmişdir və bu nöqtələrdən hər biri -4 nöqtəsindən 3 vahid uzaqlıqda yerləşir. Bu nöqtələrin koordinatlarını tapmaq üçün mütləq qiymətli tənliyi həll etməliyik.
Mütləq qiymət ifadəsi belədir:
∣x−a∣=d
Burada, x nöqtəsinin a nöqtəsindən d vahid uzaqlıqda olduğunu göstərir. Bizə verilənlərə görə, a=−4a və d=3
Mütləq qiymətli tənlik belə olacaq:
∣x+4∣=3
Bu tənliyin həlli iki mümkün nöqtəni verir:
x+4=3⇒x=−1 və ya
x+4=−3⇒x=−7
Yəni, -4 nöqtəsindən 3 vahid uzaqlıqda olan nöqtələrin koordinatları -1 və -7-dir.
Doğru cavab A-dır, yəni ∣x+4∣=3
(Mənbə: https://www.prepscholar.com/ )
SAT imtahanının oxu bölməsinə aid nümunələri
SAT oxu bölməsindəki suallar verilmiş mətn parçasını oxumaq və həmin mətn əsasında verilmiş sualları cavablandırmağı əhatə edir. Sual növlərinə mətnin əsas ideyasını təyin etmək, müəyyən bir sözün və ya ifadənin mənasını aydınlaşdırmaq və ya müəllifin fikirlərini təhlil etmək daxildir.
Aşağıda SAT imtahanının oxu bölməsinə aid sual nümunələrini təqdim edirik:
Nümunə 1:
“The remarkable advances in technology over the past century have transformed human life in countless ways. From the invention of the internet to the development of smartphones, these innovations have reshaped communication, commerce, and even the way we think. However, while technology has brought numerous benefits, it has also raised important ethical questions that society must address.”
Sual: Which of the following best describes the author’s main point about technology?
A) Technology has only benefited society without any negative consequences.
B) The advancements in technology have solely improved communication methods.
C) While technology has greatly benefited society, it has also introduced ethical challenges.
D) Society has fully addressed all the ethical questions raised by technological advancements.
Cavab C variantıdır.
Nümunə 2:
“During the 19th century, the Industrial Revolution brought about profound changes in the way people lived and worked. Factories began to replace small workshops, and the introduction of machinery increased production efficiency. However, these changes also led to overcrowded cities, harsh working conditions, and environmental pollution, raising concerns about the social and health impacts of industrialization.”
Sual: Which statement best captures the author’s attitude toward the Industrial Revolution?
A) The author views the Industrial Revolution as an entirely positive development.
B) The author believes the Industrial Revolution had both positive and negative effects.
C) The author thinks the negative effects of the Industrial Revolution outweighed the positives.
D) The author is neutral and does not express any opinion on the Industrial Revolution.
Cavab B variantıdır.
Nümunə 3:
“The rapid development of artificial intelligence (AI) has sparked both excitement and concern among experts. On one hand, AI has the potential to revolutionize industries by automating tasks, improving efficiency, and creating new opportunities for innovation. On the other hand, there are fears that AI could lead to job displacement, ethical dilemmas, and even unintended consequences that we may not fully understand.”
Sual: What is the author’s tone in the passage?
A) Completely optimistic about the future of AI.
B) Cautiously optimistic, acknowledging both the potential benefits and risks of AI.
C) Skeptical about the potential of AI.
D) Indifferent to the development of AI.
Cavab B variantıdır.
Nümunə 4:
“As the climate continues to change, the frequency and intensity of natural disasters such as hurricanes, floods, and wildfires have increased. Scientists warn that if greenhouse gas emissions are not significantly reduced, these events will become even more common and severe, leading to widespread damage to ecosystems, economies, and human health. Despite these warnings, global emissions continue to rise, prompting urgent calls for action from the international community.”
Sual: Which statement best summarizes the author’s view on climate change?
A) The author believes that natural disasters are a normal part of the Earth’s cycle and not related to climate change.
B) The author suggests that climate change is an inevitable process that cannot be influenced by human actions.
C) The author argues that immediate and significant reductions in greenhouse gas emissions are necessary to mitigate the impact of climate change.
D) The author is optimistic that current efforts to reduce emissions will be sufficient to prevent further climate-related disasters.
Cavab C-dir.
Nümunə 5:
“The Renaissance, a period of great cultural and intellectual growth in Europe, saw the revival of classical learning and the arts. This era, spanning roughly from the 14th to the 17th century, was characterized by a renewed interest in the works of ancient Greece and Rome. Artists like Leonardo da Vinci and Michelangelo produced masterpieces that remain influential to this day, while scholars such as Erasmus and Machiavelli challenged contemporary thought, laying the groundwork for modern philosophy and political theory.”
Sual: What is the primary focus of the passage?
A) The Renaissance as a period of cultural and intellectual rebirth inspired by classical antiquity.
B) The political turmoil in Europe during the Renaissance.
C) The decline of religious influence during the Renaissance.
D) The technological advancements made during the Renaissance.
Düzgün cavab A variantıdır.
SAT imtahanının yazı bölməsinə aid nümunələri
SAT imtahanının yazı bölməsi tələbələrin qrammatik qaydaları, yazı üslubunu və məntiqi düzəlişləri necə tətbiq etdiklərini yoxlayır. Bu bölmədə tələbələrə mətni redaktə etmək, cümlələri yenidən qurmaq və yazılı materialları təkmilləşdirmək bacarıqları üzrə suallar verilir.
Gəlin bir neçə nümunə suallarla tanış olaq:
Nümunə 1:
“The company’s profits have increased by 20% over the last year. This growth is primarily attributed to the success of the new product line.”
Sual: Which choice most effectively combines the sentences at the underlined portion?
A) year, and this growth is
B) year; this growth is
C) year, this growth being
D) year as this growth is
Cavab A variantıdır.
Nümunə 2:
“Researchers conducted a study to determine the effects of sleep on memory. Having observed that participants who slept after learning performed better on memory tests.”
Sual: Which choice best maintains the grammatical structure of the sentence?
A) Having observed
B) They observed
C) Observing
D) The researchers observed
Düzgün cavab B-dir.
Nümunə 3:
“The city council proposed a new law to reduce traffic congestion. Although, the measure was met with opposition from local businesses.”
Sual: Which choice best corrects the error in the sentence?
A) Although,
B) Nevertheless,
C) Furthermore,
D) However,
Cavab D variantıdır.
Nümunə 4:
“The artist’s new exhibition features a series of paintings that explore the relationship between nature and technology. The work is characterized by its use of vibrant colors and intricate details.”
Sual: Which choice best maintains the consistency of the pronoun in the sentence?
A) their
B) his
C) its
D) there
Cavab C-dir
Nümunə 5:
“Despite the project’s ambitious goals, it was completed on time and within budget.”
Sual: Which choice provides the most effective transition to the following sentence?
A) Despite
B) Although
C) Because
D) Therefore
Düzgün cavab A-dır.
(Mənbə: https://www.khanacademy.org/ və https://www.collegeboard.org/ )
SAT imtahanında riyaziyyat sualları çətindirmi?
SAT imtahanında riyaziyyat suallarının çətinliyi tələbənin hazırlıq səviyyəsindən asılıdır. Əgər tələbə riyaziyyat mövzularını yaxşı bilirsə və imtahana yaxşı hazırlaşıbsa, suallar çox da çətin gəlməyəcək. SAT imtahanının riyazıiyyat bölməsində suallar əsasən cəbr, geometriya, statistik analiz və funksiyalar kimi mövzular əhatə edir. Bu bölmələrə yaxşı hazırlaşdıqda imtahanda yüksək nəticə almaq asandır.
SAT riyaziyyat sualları məktəb səviyyəsində olan riyaziyyatdan fərqlidir?
SAT riyaziyyat sualları məktəbdə öyrəndiyiniz riyaziyyat mövzularına əsaslanır, lakin sualların təqdimat tərzi və problemlərin quruluşu orta məktəb riyaziyyatından fərqlənir. Məktəbdə əsasən nəzəri biliklər öyrədilir və məktəbdəki riyaziyyat imtahanında olan suallar da daha çox nəzəridir, SAT imtahanında isə daha çox praktiki olaraq qaydaların, düsturların necə tətbiq olunmasına aid suallar olur.
Bu suallar, yalnız riyaziyyat biliklərini deyil, həm də məntiqi düşünmə və problem həll etmə bacarıqlarını sınayır.
Əgər məktəb riyaziyyatında güclü təməliniz varsa, müəyyən müddət hazırlaşmaqla SAT suallarını da asanlıqla həll edəcəksiniz.
